Księgowość

Fiskus nie zarzuci „pozorności transakcji” dealerom? Przełomowy wyrok Trybunału

W ostatnim czasie było co najmniej kilka przypadków, gdy polskie urzędy skarbowe – w wyniku kontroli prowadzonych u dealerów – stwierdzały pozorność transakcji dotyczących sprzedaży samochodów na rzecz zagranicznych kontrahentów (reeksport). Dotyczyło to transakcji przebiegających w następujący sposób: dealer sprzedawał auta polskiej spółce powiązanej (transakcja była opodatkowana 23-proc. stawką VAT), a następnie te same auta zostały odsprzedane zagranicznemu kontrahentowi (z VAT 0 proc.).

Zarzut pozorności transakcji fiskus uzasadniał tym, że szczegóły sprzedaży od początku ustalał dealer z zagranicznym kontrahentem, a krajowy podmiot był traktowany wyłącznie jako pośrednik, który nie wykonywał żadnej działalności przy dokonywaniu sprzedaży. W konsekwencji spółka powiązana (pośrednik) musiała korygować VAT naliczony, dealer zaś – wystawić nową fakturę (na kontrahenta zagranicznego), ale stosując stawkę 23 proc., a nie 0 proc. VAT. Na dealera nakładano również dodatkowe zobowiązanie podatkowe.

W ostatnim czasie Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej, czyli organ, do którego wyroków muszą stosować się wszystkie organy państw członkowskich, wydał przełomowe orzeczenie, które może sprawić, że polskie sądy i organy skarbowe nie będą miały prawa ingerować w wybrany przez dealera schemat transakcji towarzyszący reeksportowi – tak długo, dopóty z powodu danej transakcji nie nastąpi uszczuplenie dochodów państwa z tytułu podatku VAT (a tak było w przypadku reeksportu samochodów).

O wydanie orzeczenia zwrócił się w kwietniu 2018 r. sąd najwyższy na Łotwie. Sprawa dotyczyła postępowania między firmą sprzedającą konserwy rybne a łotewskim organem podatkowym, który odmówił spółce prawa do odliczenia VAT-u od towarów nabytych od innej łotewskiej firmy (pośrednika). Organ zakwestionował prawo do odliczenia, ponieważ wykrył łańcuch transakcji między kilkoma spółkami. W pierwszej kolejności ryby były sprzedane przez litewską firmę na rzecz dwóch innych spółek z siedzibą na Łotwie. Fiskus uznał, że spółki pośredniczące nie wykonywały żadnej działalności gospodarczej przy dokonywaniu nabycia owych towarów, a w związku z tym, że firma łotewska dokonywała nabycia bezpośrednio od spółki litewskiej. Łotewski fiskus skorygował deklaracje VAT sporządzone przez przedsiębiorcę, powiększając jego należny VAT i obniżając VAT naliczony.

Firma z Łotwy argumentowała, że spełniła wszystkie formalne wymogi dla skorzystania z prawa do odliczenia, a także że nie osiągnęła ona żadnej nienależnej korzyści podatkowej w ramach opisywanych transakcji. Sądy przyznawały jednak rację fiskusowi. Sprawa trafiła aż do Trybunału Sprawiedliwości UE. Ten w wyroku z 10 lipca 2019 r. stwierdził, że racja stoi po stronie łotewskiego sprzedawcy ryb.

TSUE uzasadniał, że nadużycie wymaga – po pierwsze – uzyskania korzyści podatkowej sprzecznej z celem unijnej dyrektywy VAT i – po drugie – że zasadniczy cel transakcji ogranicza się do uzyskania owej korzyści podatkowej. Unijny Trybunał stwierdził też, że istnienie łańcucha transakcji oraz fakt, że łotewska spółka weszła w posiadanie towarów w magazynie firmy litewskiej – a więc bez fizycznego udziału pośrednika – nie pozwala twierdzić, że Łotysze nie nabyli towarów od pośrednika. Dodatkowo TSUE orzekł, że jeżeli organ podatkowy nie przedstawia dowodów na nadużycia, nie można odmówić podatnikowi prawa do odliczenia podatku VAT.

Model zakupu ryb z Litwy przez spółkę z Łotwy to kalka mechanizmu, jaki funkcjonuje na rynku przy reeksporcie samochodów. Dealerzy biorący udział w takiej sprzedaży potrzebują pośredników głównie po to, aby nie narazić się swojemu importerowi. To jednak zupełnie coś innego niż sankcje podatkowe, jakie stosuje wobec dealerów administracja skarbowa.

Zdaniem Jerzego Martiniego, doradcy podatkowego z kancelarii Martini i Wspólnicy, znaczenie lipcowego wyroku jest bezprecedensowe. Trybunał Sprawiedliwości UE ma bowiem de facto monopol na wykładnię prawa europejskiego, zaś zasady związane z odliczaniem VAT-u stanowią jego fragment, a nierespektowanie tego wyroku przez polskie organy byłoby działaniem wbrew prawu.

Temat pozorności transakcji przy sprzedaży samochodów na rzecz zagranicznych kontrahentów będzie jednym z tematów omawianych podczas jesiennego cyklu szkoleń „Obowiązkowy split payment i pozostałe zmiany podatkowe obowiązujące stacje dealerskie w 2019 i 2020 r.”.


„Obowiązkowy split payment i pozostałe zmiany podatkowe obowiązujące stacje dealerskie w 2019 i 2020 r.”

Warszawa, 13 listopada
Poznań, 26 listopada
Kraków, 27 listopada
Wrocław, 28 listopada
Katowice, 3 grudnia
Gdańsk, 4 grudnia
Warszawa, 12 grudnia

  

Skontaktuj się z autorem
Redakcja
REKLAMA
Miesięcznik Dealer
Jedyne na rynku pismo poświęcone w 100 proc. tematyce zarządzania autoryzowaną stacją dealerską. Od ponad 12 lat inspirujemy właścicieli, menedżerów i szefów poszczególnych działów dealerstw samochodów.